Θα έρθεις οργανωμένος. Ετοιμος. Με «σενάρια» και πρόγραμμα: περπάτημα, ορειβασία, ξεκούραση, ύπνο, φαγητό. Θα έρθεις ενημερωμένος. Ξενώνες με λαμπερά site και ταβέρνες που σφύζουν από την ανθρώπινη παρουσία είναι στη διάθεσή σου, κάθε ζαγορίσιος και …ξενοδόχος, κάθε καλντερίμι και παρκαρισμένο τζιπ. Μα ξαφνικά, τίποτα από αυτά δεν θα έχει σημασία. Γιατί θα κοιτάξεις ψηλά, πολύ πάνω από σένα, πολύ έξω από σένα. Οι πύργοι της Αστράκας. Το πιο τραχύ, αιώνιο υλικό, στην πιο απόλυτη έκφρασή του ορθώνεται κάθετα μπροστά σου. Να εκμηδενιστείς; Να υποταχθείς; Να βουρκώσεις μπροστά στο μεγαλείο; Να υποκλιθείς. Το θεϊκό και το γήινο παντρεύονται στο Δυτικό Ζαγόρι κάθε μουντό ξημέρωμα, κάθε ξάστερη νύχτα. Είσαι καλεσμένος. Αρκεί να παραδοθείς σε συναισθήματα πρωτόγνωρα, σε ένστικτα πρωτόγονα και δονήσεις εσώτερες. Αρκεί να ομολογήσεις πρώτα σ’ εσένα τον ίδιο πως η αστική πανοπλία σου είναι διάτρητη εδώ, κάτω από τη σκιά της Αστράκας, μέσα στις Οβίρες του Ρογκοβού στο δρόμο για το Μικρό Πάπιγκο, πλάι στα κρυστάλλινα νερά του Βοϊδομάτη, πάνω στο καμπαναριό της Σπηλιώτισσας με την απέραντη θέα στο πλατανόδασος και στα βουνά. Βόλεψε τον «πολιτισμένο» σου εαυτό στη ζεστασιά του ξενώνα, θώπευσέ τον, χόρτασέ τον με κασιόπιτες, τυρόπιτες, φασολάδες και ψητά. Αλλά ένα βράδυ, βγες μόνος, εσύ και η σκιά σου, εσύ και οι υπαρξιακοί φόβοι σου, εσύ και η ανάμνηση όσων επέλεξαν αυτό τον τόπο για να τον κατοικήσουν στους αιώνες, να περπατήσετε στα καλντερίμια του Πάπιγκου την ώρα που το φεγγαρόφωτο καταυγάζει τους όγκους της χιονισμένης Αστράκας. Και τότε ίσως καταφέρεις να κάνεις ένα μικρό, απόλυτα προσωπικό, βηματάκι πιο κοντά στην αυτογνωσία…
ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΠΙΓΚΟ
Τις καθημερινές σε κάθε γωνιά του Μεγάλου Πάπιγκου αντηχεί ο ήχος από το πελέκημα της πέτρας και το κόψιμο των ξύλων: οι περισσότεροι εδώ κάτι επισκευάζουν, κάτι προετοιμάζουν, βελτιώνουν ή αναστηλώνουν για να υπηρετήσουν τις ανάγκες του τουρισμού. Τα σαββατοκύριακα κυριαρχεί το μούγκρισμα από τις μηχανές των αυτοκινήτων που διασχίζουν το χωριό για να παρκάρουν όπου βρουν και οι φωνές των ανθρώπων πλημμυρίζουν τα σοκάκια. Το Μεγάλο Πάπιγκο χρόνο με το χρόνο μετατρέπεται σε «σκηνικό», τα περισσότερα παλιά σπίτια του λειτουργούν πλέον ως ξενώνες και ταβέρνες, ή έχουν αναστηλωθεί για να χρησιμοποιηθούν ως εξοχικά.
Πλησιάζοντας στο χωριό και αντικρίζοντας τους Πύργους της Αστράκας θα νιώσετε δέος. Η Αστράκα, κορυφή της Τύμφης (ή Γκαμήλας) με 2.436 μ. ύψος, στα νότια σχηματίζει τους απόκρημνους και επιβλητικούς πύργους της που τη συνδέουν με τη χαράδρα του Βίκου: η θέα των κάθετων ορθοπλαγιών από την περιοχή του Μεγάλου και του Μικρού Πάπιγκου κόβει την ανάσα –ειδικά το χειμώνα που τα σύννεφα παίζουν μαζί τους και το χιόνι σχηματίζει επάνω τους απίστευτα σχήματα.
Στην είσοδο του Μεγάλου Πάπιγκου, δίπλα στο σχολείο, ξεχωρίζει ο τρισυπόστατος ναός του Αγιου Βλάσιου, με το πυργόσχημο καμπαναριό του 1887 που έχει ύψος 15 μέτρα. Εχει κτιστεί το 1852 στη θέση παλαιότερου του 912. Αριστερά από τον Αγιο Βλάσιο βρίσκεται η συνοικία Μπούναρη και προς τα δεξιά του η συνοικία Ανήλιο. Ο άλλος μεγάλος ναός του χωριού είναι ο Αγιος Γεώργιος, κτισμένος το 1774, που ανακαινίστηκε το 1880. Εχει σπάνιες εικόνες και ευαγγέλια και καμπαναριό ύψους 10 μέτρων. Από το κεντρικό καλντερίμι θα ανέβετε και στην Αγία Παρασκευή, με το τεράστιο πουρνάρι που τη σφιχταγκαλιάζει. Θεωρείται από τις παλιότερες εκκλησίες στο χωριό.
Από το κεντρικό καλντερίμι στο ύψος του εστιατορίου «Αστράκα» θα βρείτε την οδό Δάσκα για να περπατήσετε στο ομορφότερο κομμάτι του χωριού, με παλιά ή καινούργια πέτρινα σπίτια. Συνεχίζοντας ευθεία θα καταλήξετε στην άκρη του οικισμού, όπου καταλήγει το μονοπάτι που έρχεται από την Ανω Κλειδωνιά και θα απολαύσετε τη θέα.
ΟΙ ΟΒΙΡΕΣ
Κάνοντας τη διαδρομή από το Μεγάλο προς το Μικρό Πάπιγκο θα δείτε την πινακίδα προς τις οβίρες, αριστερά από το δρόμο. Οι ντόπιοι τις λένε κολυμπήθρες και βουτάνε το καλοκαίρι στις μικρές πισίνες (μια από τις οποίες έχει βάθος έως και 2 μ.) που σχηματίζονται χάρη στους υδατοφράκτες που συγκρατούν το παγωμένο νερό του ρέματος του Ρογκοβού. Ο ένας υδατοφράκτης τοποθετήθηκε τη δεκαετία του 70 από παιδιά του Πάπιγκου και ο δεύτερος από τον Εξωραιστικό Σύλλογο το 1997. Το χειμώνα το νερό κυλάει ελεύθερο και περπατώντας προσεκτικά στις λείες πέτρες θα χαζέψετε τα σχήματα που έχει δώσει στα γύρω βράχια και τα πέτρινα «τείχη» που σχηματίζονται γύρω.
ΣΤΟΝ ΒΟΪΔΟΜΑΤΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΠΗΛΙΩΤΙΣΣΑ
Οδηγώντας από την Αρίστη προς το Πάπιγκο θα φτάσετε στη γέφυρα της Αρίστης, πάνω από τον Βοϊδομάτη –και εκεί σίγουρα θα τραβήξετε χειρόφρενο! Ο ποταμός με το περίεργο όνομα (που μάλλον ετυμολογικά δεν έχει καμία σχέση με το μάτι του βοδιού, αλλά με την σλάβικη ρίζα της λέξης νερό) έχει πεντακάθαρα και μόνιμα παγωμένα νερά. Ενα απίθανο πλατανόδασος απλώνεται κατά μήκος του και αν έρθετε την κατάλληλη εποχή θα θαυμάσετε τους ζωγραφικούς πίνακες που σχηματίζουν τα φύλλα όταν αλλάζουν χρώματα. Η γέφυρα αυτή φτιάχτηκε με χρήματα των Παπιγκιωτών το 1923 και ήταν η πρώτη από μπετόν αρμέ που έγινε στην Ελλάδα.
Λίγο πριν από τη γέφυρα θα δείτε την πινακίδα προς τη μονή της Σπηλιώτισσας και με περπάτημα 10 λεπτών μέσα στο πλατανόδασος, θα βρεθείτε μπροστά στο υποβλητικό πέτρινο κτίσμα, που είναι κολλημένο στον βράχο. Οι ντόπιοι λένε πως το σημείο που θα κτιζόταν το επέλεξε η Παναγία. Σύμφωνα με κείμενα του Ιωάννη Λαμπρίδη, η μονή Σπηλιώτισσας Αρτσίστας (όπως λεγόταν μέχρι το 1928 η Αρίστη) ιδρύθηκε στα 1597 και ανακαινίστηκε στα 1634. Στα μέσα του 17ου αιώνα είχε τεράστια περιουσία, ωστόσο στο τέλος του 18ου αιώνα έχασε τα κτήματά της. Διαλύθηκε λόγω φωτιάς και του σεισμού στις 18 Ιουνίου του 1897. Σήμερα είναι ανακαινισμένη αλλά δεν έχει μοναστική κοινότητα. Το καθολικό είναι σχεδόν πάντα κλειστό κι έτσι δε θα μπορέσετε να δείτε τις ωραίες τοιχογραφίες της. Από το μικρό ανηφορικό μονοπάτι στο πλάι της μπορείτε να σκαρφαλώσετε στο κωδωνοστάσι-παρατηρητήριο για ν’ απολαύσετε τη μεγαλειώδη θέα στο πλατανόδασος, την Αστράκα και το ποτάμι.
ΔΙΑΜΟΝΗ
«Αστρα» (26530 42108, www.papigo.com). Ξεχωρίζει για την διακόσμησή του. Με έξι αυτόνομα σπιτάκια, από πέτρα και ξύλο, όλα με θέα στους πύργους της Αστράκας. Στον χώρο πρωινού-καθιστικό ξεχωρίζει το γυάλινο πάτωμα πάνω από την «μπίμτσα». Ανήκει στους αδερφούς Σπύρο και Κώστα Τσουμάνη που έχουν δίπλα και την καλή ταβέρνα τους.
«Αυραγόνιο» (26530 41129, 41192, www.avragonio.gr). Εξαιρετικό το μικρό συγκρότημα με κτίσματα του 1760 και καινούργια. Υπάρχουν διάφορα κτίρια με δωμάτια 40 έως 80 τ.μ. πολύ καλόγουστα διακοσμημένα, και 4 ακόμη δωμάτια στο παλιό σπίτι. Επίσης ωραίος χώρος για το πρωινό. Εντυπωσιακές είναι οι πέτρινες αυλές με τα παλιά αντικείμενα και τον εξωτερικό φούρνο.
«Ξενώνας Παπαευαγγέλου» (26530 41135, www.hotelpapaevangelou.gr). Φιλόξενος ο ιδιοκτήτης, Ο κ. Γιώργος Παπαευαγγέλου, έχει φτιάξει έναν ζεστό χώρο με δέκα δωμάτια από τα οποία τα τέσσερα είναι στούντιο πιο πρόσφατα κατασκευασμένα, με λιτή και συμπαθητική διακόσμηση. Εχει και καθιστικό για πρωινό, καφέ, παιχνίδια. Είναι στην άκρη του χωριού, σε ήσυχο σημείο.
«Πάνθεον» (6974108221, www.to-pantheon.gr). Πέτρινο ξενοδοχείο ανάμεσα σε πλατάνια και με θέα τα βράχια της Αστράκας. Αποτελείται από δυο κτίρια: στο ένα υπάρχουν το μεγάλο καθιστικό και τα δωμάτια (δίκλινα και τρίκλινα) και στο άλλο χώρος πρωινού ή καφέ και εστιατόριο.
«Αρκευθος» (26530 41494, www.arkefthos.gr). Μονάδα με 10 δωμάτια (τα 5 με τζάκι, τα 3 μεγαλύτερα διαθέτουν και μπαλκόνι) όπου το ξύλο κυριαρχεί. Επίσης, δίπατο καθιστικό χωρισμένο σε τρία σαλόνια.
«Αριστον» (26530 42155, www.hotelariston.gr). Μέσα στο χωριό. Εχει τρία πέτρινα κτίρια σε διαφορετικά επίπεδα με 15 δωμάτια, 1 σουίτα και τους κοινόχρηστους χώρους.
«Μορφέας» (26530 41868). Παλιό ανακαινισμένο σπίτι και ένα νεόκτιστο με 6 δωμάτια σε χωριάτικο στυλ.
«Ξενώνας Νίκου και Ιουλίας Τσουμάνη» (26530 41893). Οκτώ μικρά σπιτάκια γύρω από μια μικρή συμπαθητική αυλή. Είναι από τους πρώτους ξενώνες που κτίστηκαν στο χωριό και βρίσκεται στο κέντρο του. Λειτουργεί και εστιατόριο.
ΦΑΓΗΤΟ
ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΠΙΓΚΟ
«Ταβέρνα Σπύρου και Κώστα Τσουμάνη» (26530 42108). Μεγάλος και ζεστός χώρος, πολύ καλό φαγητό. Τα κρέατα και τα τυριά είναι παραγωγής τους. Δοκιμάστε προβατίνα φούρνου, το παπρικάσι (εξαιρετικός πικάντικος μεζές), την μπλατσαριά (χορτόπιτα με καλαμποκάλευρο, χωρίς φύλλο). Εχει και ποικιλία μαγειρευτών, όπως μοσχαράκι κοκκινιστό, κρασάτο ή στιφάδο, γιουβέτσι, χοιρινό λεμονάτο ή φούρνου, σούπες και διάφορες πίτες.
«Νίκος και Ιουλία Τσουμάνη» (26530 41893). Από τα πρώτα εστιατόρια του χωριού, γνωστό για τις σούπες, το αρνάκι γάστρας και τις πίτες του. Θα δοκιμάσετε και άλλα πιάτα όπως πατάτα σουφλέ (στον φούρνο με μπέικον, τυρί και κρέμα γάλακτος), χοιρινό πρασοσέλινο κ.α.
«Καλλιόπη» (26530 41081, www.kalliopi-papigo.gr). Μικρό εστιατόριο που λειτουργεί από το 1983. Σερβίρει τοπικά πιάτα, πίτες και άλλα. Σπεσιαλιτέ είναι το «παπρικάσι» (πικάντικο χοιρινό) και το μοσχάρι με δαμάσκηνα από τα χέρια της κυρίας Καλλιόπης.
ΣΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΑΠΙΓΚΟ
«Δίας» (26530 41257). Καλή ταβέρνα που λειτουργεί από το ’90. Εκτός από εξαιρετικό φαγητό έχει και γρήγορο σέρβις. Δοκιμάστε τις σούπες τους (κρεατόσουπα, φασολάδα, κοτόσουπα), πίτες, κρέατα της ώρας κ.α. Εχουν καλό κόκκινο κρασί δικό τους, τσίπουρο και κάβα κρασιών.
Φωτό: Κλαίρη Μουσταφέλλου